Kemelesetan Ekonomi: Kenapa Ia Berlaku & Siapa Terjejas

Kemelesetan Ekonomi: Kenapa Ia Berlaku & Siapa Terjejas

Pernah tak anda perasan bila ekonomi mula perlahan, ramai hilang kerja, harga barang naik, dan pasaran saham jadi tak menentu? Semua ini biasanya berpunca daripada satu perkara utama: kemelesetan ekonomi.

Kemelesetan ekonomi bukan sekadar istilah dalam buku ekonomi. Ia adalah situasi sebenar yang boleh menjejaskan kehidupan harian daripada gaji, simpanan, pelaburan, hinggalah peluang perniagaan. Sebab itu penting untuk kita faham apa itu kemelesetan ekonomi, bagaimana ia berlaku, dan bagaimana kesannya dirasai oleh individu serta pasaran kewangan.

Apa Itu Kemelesetan Ekonomi?

Maksud Kemelesetan Ekonomi

Kemelesetan Ekonomi Keadaan apabila aktiviti ekonomi sesebuah negara mengalami kemerosotan berterusan dalam tempoh tertentu, biasanya dicirikan oleh penurunan KDNK, peningkatan pengangguran, dan kejatuhan perbelanjaan pengguna.

Secara ringkas, kemelesetan ekonomi berlaku apabila ekonomi sesebuah negara menyusut untuk tempoh yang berpanjangan. Biasanya, ia ditentukan apabila Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) ataupun Gross Domestic Product (GDP) mencatat pertumbuhan negatif selama dua suku tahun berturut-turut.

Dalam tempoh kemelesetan ekonomi:

• Perniagaan mengurangkan operasi
• Syarikat berhenti mengambil pekerja atau buat pemberhentian
• Pengguna kurang berbelanja
• Pelabur menjadi lebih berhati-hati

Semua faktor ini saling berkait dan memperlahankan kitaran ekonomi secara keseluruhan.

Punca Utama Kemelesetan Ekonomi

Kemelesetan ekonomi tidak berlaku secara tiba-tiba. Ia biasanya terbentuk hasil gabungan beberapa tekanan ekonomi yang berlaku secara berperingkat. Berikut ialah antara punca utama kemelesetan ekonomi yang paling kerap berlaku dalam sejarah ekonomi global:

1. Kadar Faedah Terlalu Tinggi

Salah satu punca utama kemelesetan ekonomi ialah kenaikan kadar faedah yang terlalu agresif oleh bank pusat. Apabila kadar faedah meningkat, kos pinjaman untuk individu dan perniagaan menjadi jauh lebih mahal.

Sebagai contoh, pinjaman perumahan, pinjaman kereta dan pembiayaan perniagaan perlu dibayar dengan kadar faedah yang lebih tinggi. Ini menyebabkan pengguna mengurangkan perbelanjaan besar, manakala syarikat pula menangguhkan pelaburan dan pengembangan operasi.

Apabila perbelanjaan dan pelaburan merosot secara serentak, aktiviti ekonomi mula perlahan dan akhirnya mencetuskan kemelesetan ekonomi.

Dalam banyak kes, kenaikan kadar faedah dilakukan untuk mengawal inflasi. Namun, jika langkah ini terlalu ketat dan berpanjangan, ia boleh menekan pertumbuhan ekonomi secara berlebihan.

2. Kejatuhan Permintaan Global

Kemelesetan ekonomi juga sering berpunca daripada kejatuhan permintaan global. Dalam ekonomi moden yang saling bergantung, kelembapan ekonomi di negara besar seperti Amerika Syarikat, China atau Kesatuan Eropah boleh memberi kesan domino kepada negara lain.

Apabila permintaan global menurun, eksport sesebuah negara akan terjejas. Syarikat yang bergantung kepada pasaran antarabangsa akan mengalami penurunan jualan, seterusnya mengurangkan pengeluaran dan tenaga kerja. Situasi ini memberi kesan langsung kepada ekonomi domestik dan meningkatkan risiko kemelesetan ekonomi.

Sebagai contoh, kejatuhan permintaan global semasa krisis kewangan dunia menyebabkan banyak negara mengalami pertumbuhan negatif walaupun ekonomi dalaman mereka sebelum itu stabil.

3. Krisis Kewangan atau Geopolitik

Krisis kewangan dan geopolitik merupakan antara punca kemelesetan ekonomi yang paling sukar dijangka. Peristiwa seperti krisis perbankan, perang, konflik geopolitik, atau pandemik boleh mencetuskan ketidaktentuan pasaran dalam masa yang singkat.

Apabila keyakinan pelabur merosot, pasaran saham jatuh, aliran modal terganggu dan perniagaan menjadi lebih berhati-hati. Contohnya, pandemik global menyebabkan banyak sektor ekonomi terhenti secara mendadak, sekali gus membawa kepada kemelesetan ekonomi di pelbagai negara.

Dalam keadaan ini, walaupun asas ekonomi sesebuah negara kukuh, kejutan luaran yang besar tetap boleh mencetuskan kemelesetan ekonomi secara menyeluruh.

Tanda-Tanda Awal Kemelesetan Ekonomi

Sebelum kemelesetan ekonomi berlaku secara rasmi, biasanya terdapat beberapa petunjuk awal yang boleh diperhatikan melalui data ekonomi dan tingkah laku pasaran. Penganalisis dan pelabur sering memantau tanda-tanda ini untuk menilai kesihatan ekonomi sesebuah negara.

Kadar Pengangguran Mula Meningkat

Salah satu tanda awal kemelesetan ekonomi ialah peningkatan kadar pengangguran. Apabila syarikat mula berdepan tekanan kos dan penurunan permintaan, mereka cenderung mengurangkan pengambilan pekerja atau melakukan pemberhentian secara berperingkat. Keadaan ini memberi kesan langsung kepada pendapatan isi rumah dan seterusnya mengurangkan perbelanjaan pengguna.

Jualan Runcit Menurun

Penurunan jualan runcit menunjukkan pengguna mula berhati-hati dalam berbelanja. Pembelian barangan tidak penting seperti perabot, peralatan elektronik dan barangan mewah biasanya akan berkurang terlebih dahulu. Apabila corak ini berterusan, ia menjadi petunjuk bahawa ekonomi sedang bergerak ke arah kemelesetan ekonomi.

Pasaran Saham Menjadi Sangat Volatile

Ketidaktentuan pasaran saham juga sering muncul sebelum kemelesetan ekonomi. Harga saham boleh turun naik dengan mendadak akibat perubahan sentimen pelabur, laporan kewangan yang lemah, atau jangkaan pertumbuhan ekonomi yang perlahan. Volatiliti tinggi mencerminkan kebimbangan pasaran terhadap masa depan ekonomi.

Keyakinan Pengguna dan Perniagaan Merosot

Indeks keyakinan pengguna dan perniagaan biasanya menurun apabila wujud kebimbangan terhadap kestabilan ekonomi. Pengguna cenderung menangguhkan perbelanjaan besar, manakala perniagaan pula menangguhkan pelaburan dan pengembangan. Apabila keyakinan ini merosot secara serentak, risiko kemelesetan ekonomi menjadi semakin jelas.

Jika tanda-tanda awal kemelesetan ekonomi ini muncul secara serentak dan berpanjangan, kebarangkalian ekonomi memasuki fasa kemelesetan akan menjadi lebih tinggi.

Tanda Awal	Apa Yang Berlaku	Kesan Kepada Ekonomi
Kadar pengangguran meningkat	Syarikat kurangkan pekerja	Perbelanjaan pengguna menurun
Jualan runcit menurun	Pengguna berjimat	Pertumbuhan ekonomi perlahan
Pasaran saham volatile	Sentimen pelabur lemah	Risiko kejatuhan pasaran
Keyakinan merosot	Pelaburan ditangguh	Aktiviti ekonomi menyusut

Kesan Kemelesetan Ekonomi Kepada Individu & Pasaran

Kemelesetan ekonomi memberi kesan langsung dan tidak langsung kepada ramai pihak:

Individu

• Risiko kehilangan pekerjaan Syarikat cenderung mengurangkan tenaga kerja bagi menekan kos operasi apabila permintaan menurun, menyebabkan kadar pengangguran meningkat.
• Kuasa beli menurun Pendapatan yang berkurang, digabungkan dengan kos sara hidup yang masih tinggi, mengehadkan kemampuan pengguna untuk berbelanja.
• Simpanan terhakis Simpanan boleh terjejas akibat penggunaan dana kecemasan, pulangan pelaburan yang rendah, atau kejatuhan pendapatan berpanjangan.

Perniagaan

• Aliran tunai terganggu Jualan yang merosot menyebabkan perniagaan sukar menampung kos tetap seperti gaji, sewaan dan pinjaman.
• Pengembangan perniagaan ditangguhkan Pelaburan baharu dan rancangan pengembangan biasanya dibekukan sehingga keadaan ekonomi kembali stabil.
• Risiko muflis meningkat Perniagaan kecil dan sederhana (PKS) yang mempunyai margin tipis dan rizab tunai terhad paling terdedah kepada risiko penutupan.

Pasaran Kewangan

• Harga saham cenderung jatuh Keuntungan syarikat yang lemah dan sentimen negatif pelabur menekan harga saham.
• Mata wang menjadi tidak stabil Aliran modal keluar dan ketidaktentuan ekonomi boleh menyebabkan turun naik nilai mata wang.
• Komoditi lindung nilai mendapat perhatian Aset seperti emas sering menjadi pilihan pelabur untuk melindungi nilai ketika ketidaktentuan ekonomi meningkat.

Siapa Paling Terjejas Sebenarnya?

Dalam kebanyakan kes, individu berpendapatan rendah dan perniagaan kecil merupakan golongan yang paling terjejas semasa kemelesetan ekonomi. Mereka biasanya mempunyai simpanan terhad dan kurang akses kepada pembiayaan, menjadikan mereka lebih terdedah kepada kehilangan pendapatan dan tekanan kewangan.

Sebaliknya, individu yang mempunyai simpanan kukuh serta perniagaan dengan aliran tunai stabil lebih berupaya bertahan dan menyesuaikan diri sepanjang tempoh kemelesetan ekonomi.

Contoh Kemelesetan Ekonomi di Malaysia

Malaysia juga tidak terkecuali daripada kesan kemelesetan ekonomi global. Sepanjang beberapa dekad lalu, terdapat beberapa episod penting yang menunjukkan bagaimana kemelesetan ekonomi memberi kesan besar kepada negara, perniagaan dan rakyat.

1. Krisis Kewangan Asia 1997–1998

Salah satu contoh kemelesetan ekonomi paling ketara di Malaysia berlaku semasa Krisis Kewangan Asia pada tahun 1997. Ketika itu, nilai Ringgit Malaysia jatuh mendadak, pasaran saham merosot dan banyak syarikat mengalami masalah aliran tunai.

Akibat kemelesetan ekonomi ini:

• Kadar pengangguran meningkat
• Banyak projek pembangunan ditangguhkan
• Kerajaan terpaksa memperkenalkan langkah kawalan modal untuk menstabilkan ekonomi

Krisis ini menunjukkan bagaimana kejatuhan mata wang dan aliran modal asing boleh mencetuskan kemelesetan ekonomi dalam tempoh yang singkat.

2. Krisis Kewangan Global 2008

Kemelesetan ekonomi global pada tahun 2008, yang berpunca daripada krisis perbankan di Amerika Syarikat, turut memberi kesan kepada Malaysia. Walaupun sistem perbankan tempatan lebih kukuh, kejatuhan permintaan global menjejaskan sektor eksport negara.

Dalam tempoh ini:

• Industri pembuatan dan eksport mengalami penurunan
• Pertumbuhan KDNK Malaysia menjadi perlahan
• Pasaran saham menunjukkan turun naik yang tinggi

Situasi ini membuktikan bahawa kemelesetan ekonomi di negara maju boleh memberi kesan limpahan kepada ekonomi Malaysia.

3. Pandemik COVID-19 (2020)

Pandemik COVID-19 merupakan contoh kemelesetan ekonomi moden yang paling dirasai oleh rakyat Malaysia. Penutupan sektor ekonomi, sekatan pergerakan dan gangguan rantaian bekalan menyebabkan aktiviti ekonomi terhenti secara mendadak.

Kesan kemelesetan ekonomi ketika itu termasuk:

• Kehilangan pekerjaan dan pengurangan pendapatan
• Perniagaan kecil dan sederhana terjejas
• Perbelanjaan pengguna merosot secara ketara

Keadaan ini memaksa kerajaan melaksanakan pelbagai pakej rangsangan bagi mengurangkan kesan kemelesetan ekonomi terhadap rakyat dan perniagaan.

Adakah Kemelesetan Ekonomi Sentiasa Buruk?

Walaupun sering dikaitkan dengan tekanan kewangan dan ketidaktentuan, kemelesetan ekonomi tidak semestinya buruk untuk semua pihak. Bagi sesetengah golongan, tempoh ini sebenarnya membuka ruang peluang yang jarang wujud ketika ekonomi sedang berkembang pesat.

Kemelesetan ekonomi sering dilihat oleh pelabur berpengalaman sebagai fasa “reset” pasaran, di mana harga aset menjadi lebih munasabah selepas tempoh kenaikan yang panjang. Saham, mata wang dan komoditi yang sebelum ini dinilai terlalu tinggi mungkin didagangkan pada harga yang lebih rendah.

Keadaan ini boleh memberi kelebihan kepada:

• Pelabur jangka panjang, yang mempunyai aliran tunai stabil dan tidak terdesak menjual aset
• Trader berdisiplin, yang faham risiko dan mampu menyesuaikan strategi mengikut keadaan pasaran
• Perniagaan kukuh, yang mempunyai rizab kewangan dan boleh berkembang apabila pesaing lemah

Namun begitu, peluang ini hanya sesuai untuk mereka yang mempunyai perancangan kewangan dan pengurusan risiko yang baik. Tanpa disiplin dan ilmu, kemelesetan ekonomi tetap boleh membawa kerugian besar, walaupun harga aset kelihatan “murah”.

Kesimpulan: Bersedia Hadapi Kemelesetan Ekonomi Dengan Ilmu & Strategi

Kesimpulannya, kemelesetan ekonomi adalah sebahagian daripada kitaran ekonomi global yang tidak dapat dielakkan. Namun, kesannya boleh diminimumkan jika kita faham tanda awal, punca, dan implikasinya terhadap kewangan peribadi serta pasaran.

Bagi trader dan pelabur, kemelesetan ekonomi bukan sekadar ancaman, ia juga boleh menjadi peluang jika didekati dengan ilmu, disiplin, dan platform dagangan yang betul. Di Ultima Markets, trader boleh mengakses pelbagai instrumen global dan bahan pendidikan untuk membantu menyesuaikan strategi dagangan dalam pelbagai keadaan pasaran, termasuk ketika kemelesetan ekonomi.